Thales van Milete
Thales van Milete (Grieks: Θαλης; ca. 624 v. Chr. - 545 v. Chr.) was een der eerste presocratische filosofen. Hij kwam uit Milete (in het tegenwoordige Turkije). De oude Grieken zagen hem als een van de Zeven Wijzen.
Er wordt gezegd dat hij in staat was een zonsverduistering te voorspellen; waarschijnlijk die van 585 voor Christus. Mogelijk heeft hij zijn kennis over sterrenkunde opgedaan tijdens een reis naar Babylon. Anderen zeggen dat hem deze macht werd toegedacht omdat hij nu eenmaal de geleerde was, en geleerden dit moesten kunnen voorspellen.
Volgens de (Griekse) overlevering is hij ook in Egypte geweest, in een tijd dat de Egyptenaren niet meer in staat waren de hoogte van hun piramides te berekenen, en zou hij hun dat geleerd hebben door de lengte van de schaduw te meten op het moment dat onze schaduw even lang was als wijzelf. Hieraan ligt dus geen enkele ingewikkelde berekening ten grondslag maar slechts de observatie dat als de schaduw van een mens even lang was als die mens dat ook wel voor andere objecten zou gelden. Het is niet ondenkbaar dat hij deze truc van de Egyptenaren geleerd heeft in plaats van andersom.
Thales moet ook in staat geweest zijn vanaf de kust de afstand tot een schip te berekenen door de afstand tussen twee punten op te meten, en de hoek waaronder het schip vanaf die punten gezien werd. Omdat hij door zijn armoede beschimpt werd, zette hij al zijn geld in om alle olijvenpersen te huren vóór het begin van de oogst. Hij kon nu woekerprijzen vragen voor die persen, en bewees hiermee dat filosofen best geld kunnen verdienen als ze willen, maar dat hun belangstelling elders ligt.
Water
Hij wordt gewoonlijk de eerste westerse filosoof genoemd, maar men is meer en meer geneigd in te zien dat hij voortbouwt op kennis die reeds in zijn eigen geboortestreek, Klein Azië en in Egypte aanwezig was. Wel uniek is waarschijnlijk zijn uitspraak over de de basis van alle dingen is, de oerstof. Thales meende dat water deze oerstof was, omdat dat het duidelijkst fase-veranderingen ondergaat. Als ijs smelt krijg je water, als dat verdampt krijg je stoom. Bovendien geloofden de Grieken dat je als stoom "verder verdunde" lucht krijgt. Bovendien ontspringen planten uit de gedroogde bodem als het geregend heeft. En elke landmassa eindigt in water. De oerstof was dus water, en alles was daaruit ooit ontstaan. Het was de oorsprong der dingen. Ook geloofde Thales dat de aarde op water dreef. Zijn uitspraak 'alles is water' is opzienbarender dan wellicht op het eerste oog lijkt. Het is niet zozeer de inhoud van deze uitspraak, maar de formule. De formule is: 'Alles is...'. Thales zoekt naar een natuurlijke oorzaak van alle dingen waartoe je de chaotische verscheidenheid in de werkelijkheid kunt herleiden. Hij is daarmee de grondlegger van het reductionisme. Hij legt de oorzaak der dingen dus niet bij de goden of enige andere trascendente bron, maar in de natuur zelf, en hij meent dat die oorzaak kenbaar is. Als in de twintigste eeuw Albert Einstein tot de conclusie komt Alles is energie bouwt ook hij voort op Thales.
Op basis van zijn inzichten ging de School van Milete voort met een aantal filosofen die deze verder uitwerkten, toetsten en er eigen interpretaties aan gaven, onder andere Anaximandros. Later zou Empedocles de formule 'Alles is...' uitwerken tot: 'Alles is aarde water, vuur en lucht', de vier oerelementen dus die nu nog in bijvoorbeeld de antroposofie een grote rol spelen.
Aristoteles vertelt ook over Thales dat hij dacht dat de aarde op water dreef. Ook dacht hij dat een magneet bezield was, omdat hij ijzer aantrok.
Stellingen van Thales
Deze stelling is ten onrechte "Stelling van Thales" genoemd. De stelling werd in werkelijkheid voor het eerst in het boek VI van de Elementen van Euclides grondig bewezen.